گل رز به آن اندازه که تصور شده شکننده و آسیب پذیر نمی باشد. تنها کاشتن آن در گودال شانس موفقیت زیادی را برای باروری آن بدنبال خواهد داشت. تردیدی وجود نداشته که اندکی تلاش اضافی در خلال کاشت به افزایش سلامت گیاه و شکوفه دهی بیشتر می انجامد. دراینجا به ارائه پاره ای نکات برای پرورش بهینه و مراقبت از گل های رز کاشت شده می پردازیم. البته از آنجایی که اغلب آدمها تجربه داشتن گل و گیاه در فضای داخلی خانه و آپارتمان را دارند ممکن است تصور اشتباهی از شرایط گلهای باغ و باغچه داشته باشند.
محل کاشت گل رز
مکان انتخابی برای کاشت گل رز باید از تابش حداکثری نور خورشید برخوردار باشد. برخی گونه های رز با قرار گرفتن در سایه های جزئی نیز سازگار می باشند. گل دهی رز عمدتاً در بخش های تحت تابش نور مستقیم خورشید انجام می‌گیرد. تنها استثنا در شرایطی ایجاد شده که رز در نواحی با فصول رشد کاملا گرم و آبرسانی محدود پرورش داده شود. در این شرایط گل رز از آسایش فراهم شده زیر سایه بان عصرگاهی خشنود خواهد بود.
گل رز چندان نسبت به ترکیبات خاک حساس نبوده با این وجود با توجه به نرخ گل دهی بالای آن ها هرچقدر خاک گلدان غنی تر بوده ، شرایط ایده آل تر تلقی می شود. PH خاک در حد خنثی تا اندکی اسیدی قرار می گیرد (۵/۵ تا ۷). در شرایطی که کیفیت خاک ضعیف بوده یا خاک های رسی سنگین در باغ ها وجود داشته ، استفاده از چندین ترکیبات ارگانیک قابل توصیه می باشد.
از مناسب بودن زه کشی خاک محل کاشت گل رز اطمینان حاصل نمایید. گل رز نیازمند آبیاری کافی و منظم می باشد. با این وجود باقیماندن ریشه آن ها در خاک مرطوب برای روزهای متعدد منجر به تخریب ریشه می انجامد. درنهایت توجه داشته باشید که از کاشت بوته های رز در فاصله بسیار نزدیک به یکدیگر اجتناب ورزید. هرچقدر جریان هوای برقرار شده اطراف گیاه بیشتر بوده ، احتمال ابتلا به بیماری های قارچی کمتر خواهد بود. از جمله رایج ترین این بیماری ها می توان به ظهور لکه های سیاه و کپک های پودری روی برگ های گل رز اشاره نمود.
نحوه کاشت بوته گل رز
گودالی حفر نموده که اندکی عریض تر و هم عمق با شعاع پیرامونی ریشه گل رز باشد. چنین گودال معمولاً دارای عمق ۳۸ الی ۴۵ سانتیمتر و عرض ۲۰ تا ۶۰ سانتیمتر می باشد.
اندکی پودر استخوان و کود سوپرفسفات را به خاک خارج شده از گودال اضافه کرده و از آن برای پر کردن گودال پس از کاشت رز استفاده نمایید. در این شرایط وفق پذیری بوته با محیط اطراف به بهترین نحو ممکن انجام می پذیرد. در زمان کاشت هیچ گونه مواد تقویتی دیگری را به خاک اضافه ننمایید. در وهله نخست وضعیت ریشه را تثبیت نموده تا در ادامه کار بوته با بیشترین سرعت ممکن رشد نموده و شاخه های جدیدی را تولید نماید. در صورتی که گل داخل محفظه ای قرار داشته باشد به آرامی آن را از گلدان خارج کرده و ریشه ها را اندکی رها نمایید. در این وضعیت ریشه ها به محض کشت بخوبی در خاک جاگذاری شده و در آن امتداد می یابند. در صورتی که گل رز صرفاً ریشه ای لخت و بی برگ و بال بوده، ریشه ها را برای یک ساعت خیس کرده تا از خشک نشدن آن ها بعد از کاشت اطمینان حاصل نماییم. در هنگام ترکیب خاک، پودر استخوان و سوپرفسفات ناحیه تپه ای را در مرکز گودال ایجاد نمایید. ارتفاع تپه به اندازه ای بوده که با قرار گرفتن بوته رز روی آن محل قلمه زدن بسختی زیر سطح خاک قرار بگیرد. با استقرار کامل گیاه در خاک به شکل کامل مدفون شده و قلمه تقریباً در عمق ۳ سانتی خاک قرار می گیرد.
باغبان های نواحی گرمسیری ترجیح داده تا محل جوانه زدن بالای سطح خاک قرار گرفته چرا که احتمال بروز آسیب ناشی از یخ زدگی بشدت پایین می باشد. می توان محل قلمه را فارغ از محل کاشت زیر سطح خاک مدفون نمود با این وجود قرار گرفتن آن زیر سطح زمین شانس رشد جوانه ها از ناحیه ریشه ای را بدنبال داشته که در این وضعیت گیاه رویش کرده متفاوت از بوته قلمه زده در قسمت فوقانی می باشد.
ریشه ها را در اطراف ناحیه بصورت تپه ای پراکنده نمایید. در ابتدا خاک و سوپرفسفات را وارد گودال نمایید چرا که در این وضعیت ریشه در گسترده ترین حالت ممکن قرار می گیرد. هنگامی که گودال در آستانه پُر شدن قرار داشته آن را آبیاری نمایید. این امر به نشست بهتر بوته در گودال کمک می نماید. پُر کردن گودال را ادامه داده و به آرامی آن را فشرده نمایید.
آبیاری مناسب و رساندن آب به عمق خاک ضروری می باشد. همچنین ۳ تا ۶ سانتیمتر کود گیاهی را به محل کاشت اضافه نمایید. با حداقل یک تا دو بار آبیاری در هفته موقعیت گیاه را تثبیت نمایید. با رشد شاخه های جدید تثبیت ریشه گیاه قطعی تلقی می شود.
نکات اضافی برای کاشت رز
در صورت وجود هرگونه احتمال مرتبط با بروز دماهای یخ زدگی ، حجم قابل ملاحظه ای از خاک یا کود ارگانیک را در اطراف ساقه های رز انباشت نمایید. این امر از خشک شدن بوته جلوگیری می نماید. با افزایش درجه حرارت لایه های اضافی خاک را کنار بزنید
هنگامی که طول شاخه های پیوندی به بیش از ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر رسید آن ها را هرس نمایید. این عمل به بوته رز این امکان را داده تا بخش عمده ای از انرژی خود را به ریشه اختصاص داده و از رشد بی رویه و غیرضروری بخش فوقانی جلوگیری به عمل می آید.
البته ممکن است از ترس حشره ها و پشه های کودهای ارگانیک از استفاده آنها صرف نظر کنید و ترجیح شما با کود شیمیایی باشد اما اگر به آسیب هایی که ممکن است این کود به اکوسیستم باغچه شما وارد کند همان کود ارگانیک را ترجیح خواهید داد.
مراقبت از رزها پس از کاشت
- آبیاری را برای هفته های بعدی ادامه دهید، در این وضعیت بوته ها از سیستم ریشه ای عمیقی برخوردار می شوند
- در فصول رشد و شروع رویش برگ ها و پس از ظهور غنچه ها ( فصل بهار) به تقویت گیاه با کودهای مناسب هر۶ هفته یکبار ادامه دهید.
- کوددهی را تقریباً ۶ هفته قبل از نخستین یخ بندان متوقف نمایید ، آبیاری تا زمان انجماد کامل زمین ادامه می یابد (تمام طول زمستان در نواحی عاری از یخبندان)
پرورش گل رز مینیاتوری
رز مینیاتوری یکی از انواع گل رز بوده که اندازه گل های آن به شیوه ژنتیکی بگونه ای دستکاری شده که همواره کوچک باقی می مانند. اکثر رزهای مینیاتوری دارای گل های کوچکتر از رز طبیعی بوده اما در انواع و رنگ های مختلف در دسترس می باشند. علیرغم کوچک بودن مقاومت رز مینیاتوری در سطح بسیار بالایی قرار گرفته است. مقاومت آن ها نسبت به زمستان بیشتر از انواع گل رز چای (یک نوع گل رز با بوی چای ) می باشد. رز مینیاتوری در چندین مرحله گل دهی را تکمیل می نماید. دو مورد از معروف ترین رزهای مینیاتوری عبارتند از :
گل رز نژاد child play که جایزه رز منتخب تمامی نواحی آمریکا در سال ۱۹۹۳ و جایزه اعتلای انجمن رز آمریکا را دریافت نموده است. گل های آن به رنگ سفید با گوشه های صورتی رنگ رشد کرده و قدرت رشد آن در سطح بالایی قرار داشته و در برابر انواع بیماری ها مقاوم می باشد.
نوع دوم baby boomer بوده که جایزه اعتلا را دریافت نموده است. غنچه های صورتی و کوچک آن ها روی ساقه های بزرگ روییده که همین امر آن ها را برای بریدن مناسب می نماید. آن ها دارای بوی ملایمی بوده و درطول فصل برای بوته های ۳۰ تا ۹۰ سانتیمتری گل دهی می نمایند.
تمامی گل های رز مینیاتوری دارای عملکرد مطلوبی در مرزها یا رشد گوشه ها می باشند. زیبایی آن ها به عنوان یک گونه گیاهی در محفظه بیشتر شده جایی که به شکل دقیق مورد مشاهده و تحسین مخاطبان قرار می گیرند.
انوع رزهای مینیاتوری
بالارونده
رزهای مینیاتوری از رشد عمودی رو به بالا برخوردار بوده که می توان آن ها را برای رشد نسبت به سطح پشتیبان سازگار نمود. تنها عیب این نوع رز کوچک بودن گل ها می باشد. گل رز برنده جایزه تحت عنوان jeanne lajoie به هیچ وجه مینیاتوری تلقی نشده چرا که ارتفاع آن از 7 فوت نیز فراتر می رود. نژاد "دانه برف " رزی با گل های سفید دائمی بوده که طول ساقه آن بین 7 -12 فوت امتداد می یابد.
دنبال کننده
این رزهای مینیاتوری دارای رشد آبشاری بوده که آن ها را به گزینه عالی برای سبد گل یا رشد روی دیوار تبدیل می نماید. سکویای طلایی دارای گل های زرد با بوی دو برابر بوده که در تمام طول سال تکرار می شوند. یخ سبز یک گیاه مقاوم بوده که غنچه های آن به عنوان جوانه زردآلو شروع به کار کرده و سپس با بازگشایی به گل های سفید دوبرابری تبدیل شده و در نهایت به رنگ سبز روشن تبدیل می شوند.
رز مینیاتوری میکرو
این رزهای مینیاتوری کوچک ترین گونه محسوب می شوند. ارتفاع آن ها تنها ۳ تا ۵ سانتیمتر بوده و غنچه هایش از این هم ریزتر می باشند.
نژاد بامبینو
دارای غنچه های زیبای نارنجی رنگ بوده که در گیاه ۱۰ تا ۲۰ سانتی تولید می شوند. رنگین کمان چاسین دارای گل های زرد رنگ بوده که گوشه های آن در بوته های ۲۵ ات ۴۰ سانتیمتری به قرمز متمایل می شوند.
مینی فلورا
یکی از انوع گل رز طبقه بندی شده توسط انجمن رز آمریکا بوده که اندازه بوته و غنچه آن ها اندکی بزرگتر از رزهای مینیاتوری می باشد. میانگین اندازه این گیاه تا نزدیک یک متر می باشد.
معطر شب
دارای گل های معطری به رنگ بنفش کم رنگ بوده که در گیاه به ارتفاع ۲ یا ۳ متر ایجاد می شوند. گل آسیب خوابیده دارای غنچه های بنفش - قرمز در گیاهی به طول ۴۵ تا ۵۰ سانتیمیتر می باشد.
کاشت رزهای مینیاتوری
کاشت و نگهداری از رزهای مینیاتوری مشابه رزهای عادی می باشد
گودالی به عمق گلدان رز حفر نمایید و پهنای آن را یک فوت عریض تر در نظر بگیرید. به آرامی گل را از گلدان برداشته و ریشه های آن را رها نمایید. در صورتی که گیاه کاملاً داخل گلدان پایدار شده با چاقویی تیز ریشه های اضافی را بریده و مجدداً برای آزادسازی ریشه تلاش نمایید. در صورت نیاز کودهای ارگانیک را به خاک اضافه نمایید. رز را در مرکز گودال قرار داده بگونه ای که ریشه ها در اطراف آن پراکنده شوند. گودال را پُر کرده و به آرامی خاک را فشرده نمایید. آبیاری گیاه را به شکل مداوم انجام داده و سپس یک لایه کود گیاهی اعمال نمایید. در صورتی که گل رز صرفاً یک ریشه خالی و بدون شاخ و برگ بوده از دستورالعمل های بهینه ارائه شده توسط انجمن رز آمریکا تبعیت نمایید.
نکته :
اکثر رزهای مینیاتوری فاقد جوانه یا قلمه می باشند. از این منظر باغبان های حاضر در نواحی سردسیر نیازی به نگرانی راجع به پوشش یا دادن کودگیاهی به قلمه نداشته ، باغبان های نواحی گرمسیر نیز از عدم اتلاف منابع غذایی خاک از جانب ساقه های زیرزمینی اطمینان خواهند داشت.
مراقبت از رزهای مینیاتوری
تغذیه
رزها نیازمند مواد غذایی قابل ملاحظه ای بوده و از آنجایی که رزهای مینیاتوری در تمامی فصول غنچه دهی داشته لذا حفظ حاصل خیزی خاک در تمامی فصول ضروری می باشد. تمامی فرآورده های تقویتی موجود در بازار مطابق دستورالعمل سازنده مورد استفاده قرار می گیرند. به منظور حفظ سلامت گیاهان :
- کوددهی در شروع برگ دهی گیاه ضروری می باشد
- کوددهی پس از هر مرحله از رشد چشمگیر غنچه ها ضروری بوده
- کوددهی را ۶ تا ۸ هفته قبل از نخستین مرحله یخبندان متوقف کرده چرا که هرگونه رشد اضافی بدلیل سرما نابود می شود.
آب دادن
میزان آب مورد نیاز به جنس خاک و شرایط جوی بستگی خواهد داشت. بر اساس یک قاعده کلی مصرف حداقل یک اینچ آب در هفته ضروری می باشد. در فصول گرم و خشک آبیاری بیشتر ضروری می باشد. آبیاری با عمق کافی انجام گرفته بگونه ای که خاک تا ارتفاع ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتر زیر سطح زمین مرطوب بوده. در آب و هوای مرطوب از خیس کردن برگ ها اجتناب ورزیده تا از بیماری های قارچی جلوگیری نمایید
زمان و شیوه هرس رزهای مینیاتوری
هرس رزهای مینیاتوری همانند سایر رزها قبل از رویش بیشتر گیاه در اواخر زمستان و اوایل پایین انجام می گیرد. هرس شدید ضروری نمی باشد. در ابتدا شاخه های شکسته یا مرده را هرس نمایید. سپس یک سوم بوته را هرس کرده تا ضمن حفظ شکل آن ، از رشد بیشتر پشتیبانی به عمل آید.
بیماری ها و آفت های رزهای مینیاتوری
متاسفانه رزهای مینیاتوری نیز همانند رزهای عادی از مشکلاتی همچون بیماری ظهور لکه های سیاه روی برگ ها رنج می برند. هرگونه علایم اولیه حملات حشرات (سوسک ژاپنی، تریپز و چافرها ) را رصد نموده و به همان نسبت در جهت درمان آن ها بکوشید.
پرورش رزهای مینیاتوری به عنوان گیاهان خانگی
هرچند رزهای مینیاتوری در داخل محفظه نیز عملکرد مطلوبی داشته و به وفور به عنوان گیاهان خانگی رشد کرده اما بسیاری از باغبان ها از عملکرد آن ها در داخل ساختمان ناامید شده اند. رزها نیازمند تابش کامل نور خورشید و رطوبت مطلوب می باشند. فراهم سازی این امکانات در تابستان آسان بوده هرچند با افزایش درجه حرارت رطوبت کاهش یافته و گل ها به سرعت پژمرده می شوند. رزهای مینیاتوری که در محیط بیرون کاشت شده باشند بهترین گزینه برای هدیه دادن محسوب می شوند.
